Wanneer je je hart verpand hebt aan Italië, kom je er graag. Ik probeer in ieder geval twee keer per jaar te gaan. Het verveelt nooit: de rijke cultuur, het prachtige landschap, het heerlijk eten en de schitterende dorpjes en steden. En waar ik ook kom in Italië, als er een begraafplaats is, wil ik er even kijken. De sfeer is bijzonder, het is een stille plek weg van de rumoerige stad en de graven zien er zo anders uit dan bij ons.
Hoe anders het nu echt in Italië is, wilde ik uitzoeken en ik heb mij wat verder verdiept in de Italiaanse uitvaartcultuur en hier beknopt (en zeker niet volledig) iets over geschreven.
Van overlijden tot uitvaart
Na het overlijden mag in Italië de overledene niet verplaatst worden tot er aangifte is gedaan bij de gemeente. De laatste verzorging gebeurt meestal thuis of in het ziekenhuis, door de uitvaartbegeleider en maar zelden in een rouwcentrum.
Het tijdsbestek tussen overlijden en de uitvaart is kort, doorgaans maar 24 tot 48 uur, waardoor de Italianen geen rouwpost kennen zoals we dat in Nederland hebben. Het overlijden van iemand wordt mondeling doorgegeven (veelal telefonisch), via de krant en door middel van een overlijdens “affiche”. Dit zijn witte posters met een zwarte rouwrand, waar de naam van de overledene op vermeld staat en eventuele data en bijzonderheden. Deze affiches hangen op publieke plaatsen op meerdere plekken door de gemeente.
Condoleance bijeenkomsten zijn thuis, in het ziekenhuis of in een rouwkamertje op een begraafplaats. Dit zijn niet per se intieme bijeenkomsten. Het kan zijn dat ook de overledene van een andere familie en diens familieleden ook in dezelfde ruimte aanwezig zijn.
De uitvaart
In Italië wordt maar een klein percentage van de overledenen gecremeerd, ongeveer 20%. Dat is een groot verschil ten opzicht van Nederland waar ongeveer 65% van de uitvaarten een crematie betreft. Overigens verschilt het percentage in Italië wel per regio. In de verstedelijkte gebieden in het noorden, wordt meer gecremeerd dan in de zuidelijke gebieden.
Veel vaker wordt de overledene begraven. De afscheidsdienst vindt doorgaans plaats in de kerk en voltrekt zich volgens vaste gebruiken, zonder enige persoonlijke invulling.
In Italië begraaft men veelal bovengronds. Dit heeft te maken met de harde ondergrond in Italië, maar dit is ook uit respect voor de overledene. Het meest voorkomend is het bijzetten van de kist in een columbarium. Deze worden goed afgesloten ter voorkoming van luchtjes.
Begraafplaatsen
Begraafplaatsen zijn in Italië allemaal in eigendom van de gemeente. Wanneer je over een begraafplaats loopt, uiteraard afhankelijk van de grote van de begraafplaats, zie je naast de ons bekende graven ook diverse bouwwerken, zoals onder andere lange muren met nissen. Deze lijken wat op een duiventil en daar komt de naam columbarium dan ook vandaan, dat is Latijns voor duiventil. In elke nis staat de naam van de overledene met geboorte- en sterfdatum, vaak een ovaal fotootje, een lampje/kaarsje en een vaasje voor bloemetjes. Altijd chrysanten of nepbloemetjes.
Naast de grafmuren vindt je familie kapelletjes, kleine ‘grafhuisjes’. Hoe groter de familiekapel en hoe meer versieringen, hoe meer geld er in de familie is.
Zoals al genoemd zijn er ook graven in de grond. Deze graven worden vaak gratis uitgegeven. Elke gemeente in Italië is verplicht gratis te begraven en te cremeren. Als er geen geld is, dan wordt gebruik gemaakt van een ‘regulier’ gratis graf in de grond.
Dodeneiland – Isola di San Michele
De meest bijzondere begraafplaats die ik tot nu toe heb bezocht is “Cimitero di San Michele” ofwel “Dodeneiland”. In de lagune van Venetië ligt het Isola di San Michele, ten tijde van Napoleon door hem aangewezen als kerkhof.
Het eiland is een oase van rust in vergelijking tot het drukke Venetië en er rondlopen is alsof je in een openlucht museum bent. De “Chiesa di San Michele” (de kerk), het 13e-eeuwse klooster en de kapel, de praalgraven en de bijzondere grafmonumenten, je kijkt je ogen uit.
Er zijn diverse beroemdheden begraven op het eiland zoals onder andere de componist Igor Stravinsky en Tine, de vrouw van Multatuli.
Op het eiland liggen met name katholieken begraven, maar ook Russisch-orthodoxen en protestanten hebben een eigen deel.
Wanneer u eens in de buurt bent, kan ik zeker aanraden het eiland te bezoeken. Vanuit Venetië (stadsdeel Cannaregio) vertrekt regelmatig gedurende de dag een vaporetto (waterbus) naar het eiland.
Informatie
Mocht u meer informatie willen over hoe het er in Nederland aan toegaat, dan kunt u kijken op www.mareuitvaartbegeleiding.nl. Uiteraard sta ik u ook graag persoonlijk te woord. U kunt bellen naar 06 – 274 286 58 of mailen naar info@mareuitvaartbegeleiding.nl.
